Jak co roku w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym pojawiły się pluszcze

Data: 29-11-2017
jasna plama na podgardlu i piersi oraz ciemna barwa pozostałych części upierzenia to jedna z cech charakterystycznych tego gatunku (fot. Dariusz Ożarowski) grafika
pluszcz na Potoku Oliwskim (fot. Dariusz Ożarowski) grafika
Pluszcze przebywają czesto w pobliżu zabudowy hydrotechnicznej potoków (fot. Dariusz Ożarowski) grafika

Od początków listopada na obszarze Parku i w jego sąsiedztwie można ponownie obserwować pluszcze (Cinclus cinclus). Ich obecność zanotowano na Zagórskiej Strudze, gdzie w drugiej połowie listopada pracownik Parku obserwował jednocześnie dwa osobniku podgatunku nominatywnego, skandynawskiego (C. c. cinclus). Dwa ptaki dostrzeżono również na potoku Cedron powyżej Parku im. Aleksandra Majkowskiego w Wejherowie i jednego na Potoku Oliwskim w okolicy Dworu Oliwskiego.

Pluszcza najłatwiej spotkać nad szybko płynącymi, czystymi potokami i rzekami – ptaki bardzo lubią przysiadać na kamieniach znajdujących się w nurcie cieku wodnego. Wokół tych kamieni najłatwiej również znaleźć im pokarm, dlatego też kamieniste dno to jeden z ważnych czynników wpływających na występowanie tego gatunku. Głównym składnikiem diety pluszczy są drobne bezkręgowce (skorupiaki, pajęczaki i owady). W czasie żerowania ptak nurkuje na dno potoku i często przemieszcza się w poszukiwaniu pokarmu, biegając po dnie. Bardzo interesujące są morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne przystosowania pluszczy do specyficznego trybu życia, jaki prowadzą. Nurkowanie ułatwia im opływowy kształt ciała oraz upierzenie, które ptaki natłuszczają specjalną olejową wydzieliną gruczołu kuprowego, rozprowadzaną za pomocą dzioba, wzmacniając w ten sposób jego nieprzemakalność. Ptaki przemieszczają się pod wodą, pomagając sobie intensywną pracą skrzydeł i chwytaniem kamyczków stopami, uzbrojonymi w ostre pazurki. Potrafią również wyszukiwać bezkręgowce, odwracając dziobem drobne kamyki w potoku, oraz całkiem sprawnie pływać pod prąd. Nozdrza podczas nurkowania zamykane są za pomocą specjalnych płatków skóry, co chroni je przed zalaniem wodą. Oczy zabezpieczają przezroczyste błony (tak zwana migotka albo trzecia powieka). Krew pluszczy jest bogata w hemoglobinę, czyli białko odpowiedzialne za wiązanie tlenu, co umożliwia im dłuższe pozostawanie pod wodą. Łatwiejszemu nurkowaniu sprzyja również porównywalnie cięższy niż u innych ptaków układ kostny.

Ptaki podgatunku nominatywnego gniazdują przede wszystkim w Skandynawii, chociaż i u nas (na Pomorzu) zdarzają się sporadyczne lęgi tego podgatunku, a nawet lęgi mieszane z podgatunkiem Cinclus cinclus aquaticus, którego centrum występowania w naszym kraju to obszary górskie i podgórskie.

W sezonach zimowych 2011/2012 oraz 2014/2015, dzięki zaangażowaniu członków i sympatyków Trójmiejskiej Grupy OTOP, blisko współpracującej z Trójmiejskim Parkiem Krajobrazowym, przeprowadzono inwentaryzację zimujących pluszczy na obszarze Parku i okolic. W pierwszym sezonie zanotowano zimowanie dwóch ptaków: na Potoku Oliwskim i Cedronie, w drugim na obszarze Parku i w jego otulinie zimowało aż sześć osobników.