Działamy w klimacie - podsumowanie projektu

W Polsce w każdej sekundzie do koszy na śmieci trafia blisko 153 kilogramy żywności, z czego aż 92 kg w naszych domach. Z badań i analiz przeprowadzonych przez ekspertów (IOŚ-PIB, SGGW) zaangażowanych w realizację przełomowego w Polsce projektu PROM wynika, że na etapach produkcji, przetwórstwa, dystrybucji i konsumpcji w Polsce rocznie marnuje się prawie 5 milionów (dokładnie 4 840 946) ton żywności. Skala marnotrawstwa szokuje…

Temat zmian klimatu jest obecny w przestrzeni publicznej, jednak pomimo licznych artykułów, zajęć w szkołach, kampanii medialnych, większość ludzi nie ma na co dzień poczucia realnego wpływu na postępujące zmiany klimatu. Pochylając się nad tym problemem zespół Centrum Informacji i Edukacji Ekologicznej w Gdańsku zrealizował projekt „Działamy w klimacie”, poświęcony tematowi marnowania żywności.

Zgodnie z najnowszym raportem ONZ „Food Waste Index” 8-10% globalnej emisji gazów cieplarnianych jest związana z marnowaną żywnością. Zastanawiając się co możemy zrobić dla klimatu (ale i dla swojego portfela, o sumieniu nie wspominając), nie trzeba szukać szalonych i abstrakcyjnych pomysłów. Wystarczy realnie oszacować domowe zakupy, przetwarzać, nie marnować. Generalnie kupować mniej i rozważniej. Skorzysta na tym nasz domowy budżet ale i środowisko. Z najnowszych danych publikowanych przez Federację Polskich Banków Żywności wynika, że marnowanie jedzenia jest powszechne i dotyczy głównie „gospodarstw domowych” (ale nie tylko). Klimat, jak wiadomo, wpływa już globalnie na wszystkich.

Temat, choć taki „ludzki” i dotyczący każdego z nas, jest bardzo złożony.

Większość ludzi zapytana o marnowanie żywności natychmiast odpowie, że ich to nie dotyczy. Jednak statystyki są nieubłagane. W Polsce, każdego dnia wyrzuca się 62 % przygotowanego na ten dzień pieczywa. Taki wynik nie może nie zrobić wrażenia! Wyrzucony chleb to zdecydowanie „coś więcej”. To wyrzucone w błoto wszystkie składowe, jak mąka, woda, prąd niezbędny do jego wypieczenia, jak i praca człowieka, który go przygotował, transport a nawet wyeksploatowana gleba, w której rosło zboże. Mówiąc o klimacie i żywności należy wspomnieć o „śladzie węglowym”. Im bardziej przetworzona żywność, tym wyższy jest jej ślad węglowy a tym samym większy wpływ na klimat. Ślad węglowy produktów spożywczych to całkowita wielkość emisji, niezbędna dla jego wyprodukowania na wszystkich etapach cyklu życiowego tego produktu. Przykładowo, wyrzucenie 1 kg masła powoduje analogiczny poziom emisji gazów cieplarnianych, co zmarnowanie niemal 80 kilogramów jabłek.

Realizując projekt, ważne było, by odpowiedzieć na realne zapotrzebowanie i dać pomocne wskazówki, którymi warto się na co dzień kierować, by dbać o „lepszy klimat”.

Zaproponowanie działań, które trafią do szerokiej i różnorodnej grupy odbiorców, wybranie każdej z docelowych grup projektu, poprzedzone było miesiącami spotkań i rozmów z Partnerami projektu. Mieliśmy więc propozycję dla właścicieli restauracji o tym czy ekonomia i ekologia mogą mieć wspólny mianownik? Z pewnością wielu menagerów poczuło się co najmniej zaskoczonych propozycją webinaru wychodzącego od „ekologów”. Czuliśmy się jednak pewnie z naszymi Partnerami, którzy są niekwestionowanymi specjalistami w swoich dziedzinach. Wniosek ze spotkania jest jeden. Myśląc konstruktywnie „na kuchni” osiąga się wymierne (ekonomicznie) rezultaty, przy okazji korzysta na tym środowisko. Kolejny webinar adresowany był do osób „zawiadujących” szkolnymi i przedszkolnymi stołówkami. Ukoronowaniem teoretycznych postulatów, była praca na kuchni w Akademii Kulinarnej w Gdyni. Przygotowaliśmy także (we współpracy ze specjalistą) praktyczny warsztat z przyrządzania potraw z kuchni azjatyckiej dla młodych ludzi, którzy swoją przyszłość zawodową łączą z gastronomią. Zdecydowaliśmy o takim wyborze, by pokazać japoński szacunek do produktu i udowodnić, że w kuchni nic nie powinno się zmarnować. Podczas praktycznego szkolenia uczniowie wykorzystali nawet skórę z ryby, przyrządzając z niej chipsy. Z wszystkich resztek, które postawały w trakcie przygotowywania potraw, jak obierki z warzyw czy pancerzyki krewetek, przygotowano aromatyczny bulion. Natka marchewki i rzodkiewek w tempurze czy surówka z łodygi brokuła również doskonale wpisały się w zasady kuchni bezresztkowej i zachwyciły nas smakiem. Wspólne gotowanie było także pretekstem do rozmowy o generowaniu odpadów, zużywaniu zasobów takich jak woda czy energia do produkcji i transportu żywności czy dyskusji o hodowlach ryb.

Wśród licznych „praktycznych” warsztatów, mieliśmy także w ofercie kilka popularnonaukowych spotkań online, adresowanych do wszystkich zainteresowanych. A jeśli szukacie pomysłów na potrawy w tematyce zero waste, zapraszamy na naszego Facebooka czy też YouTube do obejrzenia serii 4 filmików z kuchni szefa kuchni.

Co  zaoferowaliśmy w ramach projektu:

• Konkurs dla młodszych i starszych "NIEzapomniane drugie śniadanie" - zostaliśmy zasypani śniadaniowymi inspiracjami okraszonymi hasłami mobilizującymi do niemarnowania żywności.
• „To tylko jedna kromka chleba… Szanuję, nie marnuję” - prelekcja online na portalu społecznościowym facebook. Live z Virginią Little z Little Greenfinity jest cały czas dostępny do odsłuchania tu.
• „Wszyscy marnujemy żywność - dlaczego i jak tego uniknąć?” - prelekcja online na portalu społecznościowym facebook. Live zorganizowano we współpracy z ekspertem z Federacji Polskich Banków Żywności, inspirując się doświadczeniami i przemyśleniami z realizowanego przez Federację projektu PROM (Program Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności). Dostępny do odsłuchania tu.
• „Na marne” - spotkanie autorskie z Martą Sapałą na portalu społecznościowym facebook. Jako ostatnie wydarzenie, podsumowujące „Działamy w klimacie”, zorganizowano spotkanie autorskie, w formie rozmowy autorki Marty Sapały z dziennikarką Hanną Łozowską, inspirowane książką „Na marne”. Live dostępny do odsłuchania tu.
• 4 filmiki „Smacznie i bez resztek” z szefem kuchni przygotowującym proste posiłki w duchu zero waste.

• A po rosole... – przepis na pęczotto z warzywami z bulionu i boczniakami
• Drugie śniadanie dla najmłodszych - cukiniowe gofry z serkiem śmietankowym i kurczakiem
• Drugie śniadanie do pracy - sałatka z resztki makaronu w słoiku,
• Święta bez resztek - tatar ze śledzia, z pomysłem na wykorzystanie obierek i ogryzek jabłka.

• „Niezmarnowany warsztat” dla seniorów z edukatorem dietetycznym z Banku Żywności w Trójmieście oraz wspólnym tworzeniem woskowijek.
• 20 „Niezmarnowanych warsztatów” dla grup szkolnych z edukatorami dietetycznymi z Banku Żywności w Trójmieście. Przeprowadziliśmy pokazowy warsztat robienia woskowijek, po którym każdy uczestnik otrzymywał jedną na własność.
• 4 warsztaty „Nic nie może się zmarnować. Wykorzystywanie produktów w kuchni z dbałością o środowisko” z Akademią Kulinarną K5 dla szkół gastronomicznych z województwa pomorskiego (w Człuchowie, Gdańsku, Przodkowie i Sierakowicach), by idee niemarnowania żywności zaszczepiać już w szkole.
• „Konstruktywnie i na nowo. O żywieniu i nie marnowaniu na stołówkach” - webinar dla dla pracowników jednostek oświatowych – odbył się 1 grudnia. Webinar został nagrany i opublikowany by udostępnić wiedzę wszystkim zainteresowanym.
• „Konstruktywnie i na nowo. Bez resztek na stołówkach! Warsztat kulinarny dla pracowników stołówek” - warsztat dla kucharzy/kucharek ze stołówek szkolnych w Akademii Kulinarnej K5, z szefem kuchni specjalizującym się w przygotowywaniu posiłków dla dzieci.
• EKOnomia/EKOlogia - webinar dla zarządzających gastronomią - czy ekonomia może iść w parze z ekologią? Spotkanie z Manager zewnętrzny gastronomii oraz Venturis Horeca odbyło się 17 listopada, nagranie opublikowaliśmy na naszym kanale.
• „A weź to ukiś” - profesjonalny i bezpłatny warsztat dla kucharzy w Akademii Kulinarnej K5.
• Stronę internetową www.dzialamywklimacie.pl poświęconą problemowi marnowania żywności i zmian klimatycznych.
• Kampanię informacyjno-promocyjną na profilu CIEE - całkowity zasięg kampanii sponsorowanej wyniósł 1 934 091, unikalni użytkownicy 938 133 (stan na dzień 30.12.21.). Dodatkowo zespół CIEE na szeroką skalę prowadził kampanię bezpłatną, w tym na grupach na portalu facebook (o tematyce zero waste, kulinarnej, rodzinnej).
• Stworzenie projektów graficznych wykorzystywanych podczas realizacji „Działamy w klimacie”:

• plakatu „Działamy w klimacie”;
• grafiki uproszczonej, monochromatycznej;
• szablonu w postaci ramki identyfikującej projekt „Działamy w klimacie”;
• 20 grafik - piktogramów na temat marnowania żywności, wykorzystywanych w ramach kampanii informacyjno-edukacyjno-promocyjnej na fb a także na nowopowstałej stronie internetowej .

Grafiki przyciągają uwagę odbiorców i zbierają bardzo dużo pochwał. Będą dla nas doskonałym narzędziem do kontynuowania kampanii edukacyjno-informacyjnej poświęconej marnowaniu żywności i zmianom klimatycznym.

Projekt „Działamy w klimacie” to wiele kompleksowych działań kierowanych do zróżnicowanych grup odbiorców. Nie zrealizowalibyśmy go w tak krótkim czasie bez wsparcia ze strony specjalistów i ekspertów. Do współpracy zaprosiliśmy: Federację Polskich Banków Żywności (odpowiedzialną za realizację projektu PROM), Bank Żywności w Trójmieście, V4B Manager Zewnętrzny Gastronomii, Gdańską Fundację Wody, Fundację FunEdu, Venturis Horeca, Akademię Kulinarną K5 w Gdyni, Agencję artystyczną Opowieści, Wydawnictwo Czarne. Spójną grafikę zachwycającą zarówno nas jak i odbiorców projektu opracowało Mocne Brandy, które również odpowiadało za kampanię sponsorowaną na portalu społecznościowym.

Projekt „Działamy w klimacie” zrealizowaliśmy dzięki finansowaniu ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.

#dzialamywklimacie